صلح را در یک نگاه کلی میتوان به معنای سازش، آشتی و زیست مسالمت‌آمیز تعریف کرد و ارزش‌مند‌ترین پدیده یی است که در جمع اولویت‌های اساسی زنده‌گی بشری بعداز غذا و آب قرار داشته و از نیازهای حیاتی جوامع بشری محسوب می‌گردد۔
جامعۀ رنج کشیده ما بیش از هر چیزی به صلح نیازمند است و باید همۀ افراد چه از مرد و زن در تحقق این پدیدۀ حیاتی سهم فعال داشته باشند. اسلام زن و مرد را دو نیمۀ مساوی برای رسیدن به جامعۀ اخلاقی و دینی مورد نظر خود معرفی می‌کند؛ چنانچه از بخاری روایت است که پیامبر اسلام در این مورد فرموده است: ” إنما النساء شقائق الرجال” یعنی زنان و مردان تکمیل کننده همدیگر اند. نقش زنان از گذشته‌های دور دارای ارزش به سزا جایگاه خاص بوده است. حضور زنان در روند صلح، یک امر حتمی و ضروری پنداشته میشود. مسؤولیت و نقش همۀ اقشار به ویژه زنان در تامین ثبات و استقرار صلح دایمی در جامعه از اهمیت خاصی برخوردار است. زن در نخستین نهاد کوچک جامعه؛ یعنی خانواده، نقش محوری و سازنده‌‌یی دارد۔
مشارکت زنان در روند صلح افغانستان، با مشکلات و چالش‌های فراوانی مواجه است که این چالش‌ها موانع مشارکت سیاسی زنان در روند صلح پایدار در افغانستان شده است. مخالفت طالبان، حاکمیت ذهنیت طالبانی، وجود اندیشۀ مرد‌سالاری جامعۀ افغانستان، وجود این ذهنیت در میان اعضای شورای عالی صلح و دیدگاه‌های منفی برخی اعضای آن نسبت به زنان، از دلایل کمرنگ بودن حضور زنان در پروسۀ صلح پنداشته میشود۔
پس از سقوط طالبان، بسیاری از زنان افغان، به ویژه در شهرها، شاهد پیشرفت‌های چشم گیری در کیفیت زندگی و دسترسی به حقوق اساسی‌شان بوده‌اند. از آن زمان، این کشور شاهد افزایش مداوم در آموزش و پرورش و کارآفرینی زنان و نیز فعالیت زنان در حوزه‌های عمومی و خصوصی بوده است. با وجود این پیشرفت قابل ملاحظه، زنان افغان همچنان در مذاکرات صلح غایب‌اند یا صدای‌شان آن‌طور که باید، شنیده نمی‌شود. و سال‌‌هاست که روند صلح پیشرفتی نداشته است، زیرا تمام بازیگران اصلی ـ ایالات متحده، دولت افغانستان و طالبان ـ بر سر اینکه چه کسی باید در میز مذاکره حضور داشته باشد، خواسته‌های متناقصی داشته‌اند. حتا با اینکه مذاکرات اولیه صورت گرفته است، یکی از صداهای مهم و ضروری(صدای زنان افغان) غالبا غایب بوده است۔
با اینکه پس از بوجود آمدن حکومت وحدت ملی و تغییر در ساختار شورای عالی صلح، بخشی از نگرانی‌ها در مورد شمولیت زنان و تأمین حقوق آنان حل شده است؛ اما تعدادی از چالش‌ها هنوز هم وجود دارد که بر بنیاد آن حضور زنان در پروسۀ صلح کمرنگ شده است؛ اما تحولات ماه‌های اخیر امیدواری تازه‌یی را ایجاد کرده است که میتوان با طالبان به توافق سیاسی دست یافت و به جنگ 18 سالۀ افغانستان نکته پایان بخشید۔
زنان افغانستان می‌خواهند در چگونگی مذاکره در مورد صلح و رسیدن به توافق، تاثیرگذار باشند. بدون حضور زنان در میز مذاکره، احتمال اینکه صلح درازمدت و فراگیر برقرار شود، به طور چشمگیری کم است. در واقع، پژوهش‌ها نشان می‌دهد که شمولیت زنان در مذاکرات صلح، منجر به توافقی میشود که پایدارتر است و نیازهای مردمی را که از آن متأثر می‌شوند، در بر می‌گیرد. چنانکه یکی از نمونه‌های بارز نقش زنان در صلح، حضور همسر پیامبر اکرم(ص)، ام سلمه، و مشوره‌دهی ایشان به پیامبر در صلح حدیبیه بود که با مشورۀ ام سلمه، از خون ریزی و کشتار جلوگیری صورت گرفت۔
زنان سازمان ملل متحد (نهاد سازمان ملل متحد برای برابری جنسیتی و توان‌مندسازی زنان) گزارش داده است که مشارکت سادۀ زنان در گفت‌وگوهای صلح (به عنوان ناظران منفعل بدون نقش مشخص) احتمال توافق صلح موفق را 64 درصد افزایش می‌دهد و مشارکت معنا‌دار آنها (به عنوان مذاکره‌کنندگان و میانجی‌ها) نرخ موفقیت را حتا از این هم بالامیبرد. با این‌حال، در سراسر جهان تنها 9 درصد مذاکره‌کنندگان و تنها 2 درصد میانجی‌ها زنان بوده‌اند. تحقیقات کنگرۀ امریکا نشان می‌دهد که زنان «در حل اختلافات از طریق میانجی‌گری و مذاکره غیرخشونت‌آمیز» موثر واقع شده اند و «احتمال موفقیت تلاش‌ها برای ایجاد ثبات در جوامع و مذاکرات صلح زمانی بیشتر میشود و به صلح پایدار می‌انجامد که زنان در روند صلح شرکت کنن»۔
حبیبه سرابی معاون شورای عالی صلح می‌گوید حضور زنان در پروسۀ صلح نسبت به گذشته بهبود پیدا کرده و۳۰ درصد حقوق آنان در پروسۀ صلح در نظر گرفته شده است. وی می‌افزاید توسط زنان تغییرات چشمگیری در روند صلح بوجود خواهد آمد و آنها می‌توانند تأثیر فوق‌العاده در شناسایی و نفوذ بالای خانواده‌های شورشیان، همکاری با بزرگان محلی و تشویق آنان به ختم منازعات داشته باشند۔
به گفته او، گفتگوهای مستقیم زنان با شورشیان برای پیوستن به روند صلح، تدوین پیش نویس‌های مربوط به صلح و در نظر گرفتن توازن جنسیتی، از موثریت دیگر قشر زنان در آوردن صلح دایمی در کشور می‌باشد۔
فوزیه کوفی نمایندۀ مردم در پارلمان و یکی از اعضای تیم مذاکره کنندۀ روند صلح افغانستان و حیمرا ثاقب فعال مدنی نیز بر نقش پر رنگ زنان در روند صلح تاکید دارند۔
قابل یاد آوریست که جلسۀ وزرای امور خارجۀ کشورهای افغانستان، ترکیه و پاکستان به میزبانی ترکیه برای صلح افغانستان در ماه اپریل برگزار شد. مواردی که در قطع‌نامۀ این نشست بر آن تأکید شده است، برای تمام مردم افغانستان به ویژه زنان، امید تازه‌یی بخشیده است۔
در قطع‌نامۀ این نشست سه‌جانبه، وزرای خارجۀ کشورهای ترکیه و پاکستان تعهد کرده اند که از آتش‌بس دایمی برای یک افغانستان صلح‌آمیز و متحد -که مردان و زنان در آن نقش اساسی و یک‌سان داشته باشند- حمایت می‌کنند و تلاش خواهند کرد تا جنگ جاری در افغانستان پایان یابد و صلح سراسری در این کشور حاکم شود۔
